Урок 1. Имя существительное. Род. Единственное число. Множественное число

Rus dilində ismin 3 cinsi (род) vardır: мужской (М.р), женский (Ж.р)   и средний (Ср.р). Bunları bir birindən sonuncu gələn hərf və ya sonluqlara görə ayırmaq olar.

М.р –(Он)

1. Sonu samit ilə bitən bir çox isimlər:  паспорт,  журнал,  компьютер
2. Sonu -a, -я ilə bitən az sayda isimlər:  папа, дядя, дедушка, мужчина
3. Sonu -ь ilə bitən isimlər: словарь, календарь, учитель

Ж.р – (Она)

1. Sonu -a, -я ilə bitən çox sayda isim: страна, газета, виза
2. Sonu -ь ilə bitən isimlər: мать, тедрадь, плошадь, печь

Ср.р  – (Оно)  

1. Sonu  -о, -е, -ё ilə bitən isimlər: письмо, яблоко, море, кафе

(Əgər isim  -тель, -арь ilə bitirsə onda М.р-dur, əgər isim  ж, щ, ч, ш ilə bitib ondan sonra -ь gəlirsə və həmçinin  -ость, есть, -знь, -сть, -сь, -вь və s. sonluqlarla bitirsə onda Ж.р-a aiddir. Bütün aylar М.р  isimlərdir)

İsimlərin cəm halı (множественное число (мн. ч))

Samit ilə bitən isimlərdən cəm halı düzəltmək üçün ismin sonuna -ы əlavə etmək lazımdır:  документ-документы, журнал-журналы

Əgər isim son samiti -г, -к, -х, -ж, -ш, -ч, -щ –dirsə sonuna -и əlavə olunur.  банк-банки, этаж-этажи, девушка – девушки, книга – книги

-а ilə bitən isimlərdə həmin sait, -ы  ilə əvəz olunur:  страна- страны, мужчина- мужчины

-я ilə bitən isimlərdə -и ilə əvəz olunur дядя- дяди

-о ilə bitən isimlərdə (bir neçə istisna daxilində) -о yerini -а,  письмо- письма,

-е ya da -ё ilə bitən isimlərdə həmin hərflər yerini -я hərfinə verir: море- моря

-мя ilə bitən isimlərdə -я yerinə -ена, -ёна qəbul edir. имя-имена, время-времена

-анин, -янин ilə bitən isimlərin sonu -ане, -яне olur: гражданин-граждане

Bunlardan əlavə:

1. Istisna hallar: брат – бра́тья, дом-дома́, ребё́нок-де́ти, стул-сту́лья, город-города́, челове́к-лю́ди, друг-друзья́, адрес-адреса
2. Tək halı olmayan isimlər: джинсы, деньги, очки, часы
3. Cəmi halı olmayan isimlər: любовь, счастье, нефт, молоко
4. Cəm halında iki məna daşıyan isimlər: cын – сыны (vətən oğlanları) – сыновя (oğlanlar), лист – листы (vərəqlər) – листя (yarpaqlar)
5. Cəm halında başqa məna daşıyanlar: масло (yağ) – масла (texniki yağlar), песок (qum) – пески (qumluqlar)
6. Cəm halında dəyişməyən isimlər: (belə isimlər adətən alınma sözlərdir) такси = такси, метро = метро, пальто = пальто

Nə isə çox uzun və yorucu bir dərsin sonu. Çətin deyil, sizə elə gəlir 😉

Mövzuya aid lüğətə səhifədə baxa bilərsiniz.
Dərsin davamına səhifədə baxa bilərsiniz.